Nuntempo en klasikstila vesto
• Valentin Melnikov
Gerrit Berveling. Odoj & aliaj poemoj.
Zwolle, VoKo , 2009.
50 paĝoj.
Prezo ĉe UEA: 7,50 €
Mendi en la katalogo de UEA
Gerrit Berveling estas konata fakulo pri la latina lingvo kaj ĝia literaturo, multon tradukis. Do ne mirindas, ke ankaŭ en sia originala verkado li iam emas sekvi klasikajn tradiciojn. Lia libreto konsistas el 12 “Odoj” kaj 7 “aliaj poemoj” (kaj fine artikoleto “Pri mia verkado”). En mallonga enkonduko li klarigas, kio estas “odo” – tamen mem agnoskas, ke tiu vorto “estas esprimo preskaŭ senenhava: ĝi simple estas “iu poemo”, multe pli ne estas direbla...” – sed li emas precize imiti la stilon de Horacio.
Tamen, la temoj apenaŭ konvenas por alta poezio. Politika artikolo aŭ pamfleto, eĉ se skribita per kurtaj linioj, dismetitaj zigzage, eĉ kun ritmo – ne fariĝas odo, t.e. lirika poemo (laŭ PIV). Militoj, perforto, manko de homaj rajtoj – ĉu taŭgas?
Jes, laŭ antikvaj normoj odo devas enhavi striktan ritmon (rimojn nepre ne, ili aperis nur mezepoke). Enkonduke Berveling eksplikas la necesan distribuon de silaboj kaj akcentoj, kaj en ĉiuj odoj li uzas tiun. Nu, per vortoj de Kalocsay, la ritmon dum lego mi devas serĉi por konstati ĝian ĉeeston teorie. Ĝi ja ĉeestas, sed por sekvi ĝin, la aŭtoro rompas frazojn en nekonvenaj lokoj, kontraŭ logiko kaj gramatiko. Ekzemple (provu legi ritme senstumble, taksu ankaŭ la temon):
Ja kiu scios, kio okazis en
Irako, kiukaŭze Kuvajton ĝi
invadis? Ĉu por venĝi ŝtelon
kaŝe subteran de naft-provizo?
Ĉu nur potencavido, orgojlo aŭ
parenca strebo puŝis Hitlere eĉ
invadi kaj ekmurdi? Kiu
povas deĉifri la fundajn pensojn?
(“Odo pri la Tria Mondmilito”)
Kion celis diri la aŭtoro per “Etiko por virinoj”? Ankaŭ en aliaj “odoj”, se ne kontraŭmilitaj, liaj pensoj ne pli klaras. “Barack Hussein Obama” enhavas enormajn laŭdojn, eĉ komparon kun romia imperiestro. Nu, ne sola Berveling tiam ekzaltiĝis pri li, esperis brilan futuron pri, i.a., “reformo de Uson’ moralen” – kaj poste amare seniluziiĝis (Vidu ekzemple mian recenzon pri Kvodlibeto en n-ro 1326, p. 161).
Malnovaj vestoj kaj armiloj neoportunas kaj strange aspektas nuntempe, same malnovstilaj poemoj pri nuno. Do pli bone impresas la “aliaj poemoj”, ne havantaj striktajn limigojn. “Neniam promesis esti honesta” – vere pensigas. Kun “Se iu vin provas konvinki” neniam konsentos homo spertinta veran amon – sed vera amo tiom raras!.. Bonegas la esprimo: “la dio mis-teras” kaj pliaj vortludoj en “Frua Patristiko”...
La plej sukcesa ĉi-libre miaopinie estas “La muŝa mondmilito” – kantoteksto verkita por “Kajto”. Poemon kun precize sama ideo antaŭ pli ol jarcento verkis la armena poeto Ovanes Tumanjan, mi legis ĝin en rusa traduko de Samuil Marŝak – sed ĉu aliaj literaturoj havas similan?
Tiu ĉi artikolo estis publikigita en la januara numero 2020. Sekvi la plej novajn publikaĵojn de la revuo Esperanto povas membroj de UEA kaj la abonantoj. Aliĝi al UEA kaj aboni la revuon eblas ĉi-tie.