Kiom maluniversalaj ni estas?

Por ke lingvo estu internacia, ne sufiĉas nomi ĝin tia.
L.L. Zamenhof

Stefan MacGill

Estas mirige, kiom vaste ni kredas je la universaleco de nia Universala Esperanto-Asocio. Estas oportuna mo­mento esplori pli detale la limojn de tiu universaleco. Ni trovos, ke tiuj li­moj estas pli okulfrapaj ol ni populare kredas. Kiuj estas la esplorindaj te­renoj? Komence, evidente, ni rigardu la membronombron. Due, ni analizu la konsiston de la Komitato, la supera de­cidorgano de la Asocio. Poste la nom­bron de delegitoj, kotizperantoj kaj ĉefdelegitoj. Gravan indikon donas ni­aj ‘tutmondaj’ renkontiĝoj: UK, IJK kaj la Kongresoj de ILEI. Esplorindas kro­me nia Akademio. Ĉiuj datumoj laŭ la Jarlibro 2018 aŭ la Reta Oficejo de UEA, ĉiam pri 2018 komence de ok­tobro, jaro kiu estas ankoraŭ ne fin­kalkulita.
Kial oportunas aparte nun fari kaj publikigi ĉi tiun analizon? Nu, tra jardekoj la demografio de la movado (viroj-virinoj, junuloj-nejunuloj, kon­ti­nentoj, regionoj ktp.) restis esence sen­ŝanĝa. La komitato en Lisbono kuraĝis akcepti la revolucian proponon de la Estraro de UEA, pri fundamenta re­s­trukturado de la kotiza sistemo. Tio do­nas al ni la meĥanismon por signi­fe ŝanĝi nian demografion kaj progresigi nian pli veran universalecon. Ta­men, ni ankoraŭ ne jubilu. Paŭse al la vor­toj de Zamenhof, necesas diri: Por ke Asocio estu tutmonda, ne sufiĉas nur akcepti la strukturon.

Du grandegaj pliaj paŝoj necesas, kaj la Asocio laboregas pri ambaŭ. Unue, ni devas adekvate klarigi al la membroj en la plej nepagipovaj landoj (kategorioj 1 kaj 2) pri la novaj ebloj je pagebla prezo membrigi sin en la Asocio. Paralele kun tio, necesas kon­strui, landon post lando, praktikan trans­pagan sistemon por la kotizaj su­moj. Mi en la Estraro akceptis res­pon­decon pri tio (plus landoj en kategorio 3, kun kiuj mi intime rilatas el mia mezeŭropa bazo). Tiu infrastrukturo ne­­cesas, ĉar la granda plimulto el la landoj en kategorioj 1 kaj 2 ne havas ko­tizperantojn.
La dua defio, kiun prizorgas la Cen­tra Oficejo kune kun la ceteraj es­traranoj kaj la koncernaj Landaj Aso­cioj, estas persvadi la homojn en kate­gorioj 3 ĝis 5 resti fidelaj al la Aso­cio, kaj taksi la novajn kotizojn esprimilo de solidareco, por permesi al ni arigi pagantajn membrojn en trideko da landoj, kiel ekzemple Burundo, Fili­pinoj, Gvatemalo kaj Barato. Pleje gra­vas la homoj en la plej alta kategorio (5), ĉar ili konsistigas 59% de nia tuta membraro (vidu la grafikaĵon).
De kie venis la impulso por pli justa kotizstrukturo? Ne el la aero, ILEI en sia kon­fe­renco en Kunming (su­da Ĉinio) jam en 2012 aŭ­dis la pledon de komi­tatano el neprospera lan­do proklami: “Ni volon­te pagus mem la koti­zon por la Ligo, se ĝi nur respondus al nia pagi­povo.” Gravegas la psiko­logia faktoro: ‘mi povas mem iĝi membro sen de­pendi de ekstera subteno’ (la Ko­leg­helpa Kaso en ILEI kaj Fondaĵo Ca­nuto en UEA). La rezulto de tiu ple­do: du tagojn poste, la Komitato de ILEI akceptis aldoni trian membro-ka­te­go­rion kun kotizo de €2. UEA, ses ja­rojn poste, akceptis transiri pli ra­dikale: de du ĝis kvin kategorioj – el kiuj unu kotizo same estas €2 (aŭ €1 por junuloj).

Por la analizo, mi elektis iom polemikigajn kriteriojn, ĉar mi volas ne nur elstarigi nian mankon de uni­ver­saleco, sed kiagrade nia Asocio de­pendis jam dekomence de la pli pros­peraj landoj de la mondo. Tio estas klarigebla. Nia Asocio havas grandajn fi­nancajn bezonojn por funkcii, kaj do celas la pli pagipovajn landojn. Kro­me, tiuj landoj havas la infrastruktu­ron por subteni fortajn enlandajn mo­va­dojn. Do, miaj regionoj estas la sek­vaj:

• Eŭropo – kiu estas grandparte pagipova, sed ne ĉie.
• Prosperujo neeŭropa – Usono, Kanado, Japanio, Aŭstralio, Nov-Ze­lando kaj (post ioma hezito) Korea Respubliko kaj Israelo.
• Latin-Ameriko – kie ĉefe influas Brazilo.
• Afriko – kutime la subsaharaj landoj.
• Azio – temas pri la evoluantaj aziaj landoj – sen Japanio kaj Korea Respubliko.
• Mez-Oriento kaj Norda Afriko – MONA.
Klaras, ke Eŭropo plus Prosperu­jo superregas forte tra ĉiuj mezuroj. Ili havas 79% de la membraro, 80% de la komitatanoj (73% se la ob­servantoj estas aldonitaj), 79% kaj 75% respektive por ĉefdelegitoj kaj Ko­tizperantoj kaj 69% por delegitoj. Aliĝ­i­ntaj kaj ne-aliĝintaj Landaj Asocioj iomete pli ekvilibras, kun respektive 59% kaj 50%. Kontraste, la Akademio ege malekvilibras kun 92%, simile la Kongresoj (IJK 86%, UK 92% kaj Kon­gresoj de ILEI 82%). MONA apenaŭ figuras en la mezuroj, spite multan aga­don kaj la proprajn regulajn ĉiu­jarajn kunvenojn.

Gravegas en la nuna momento fari ĉi tiun analizon, ĉar tio donas al ni referencpunkton por mezuri la efikojn de la nova kotizsistemo. Ni prezen­tas al vi nur procentaĵojn, sed ni kon­servas la subkuŝantajn ciferojn, por ebligi estontajn komparojn. Ege mal­facilas konstati, kiom rapide la per­so­noj reagos al la nova realeco – ĉu ene de unu jaro ni rimarkos diferencon, ĉu nur post du-tri jaroj tio evidentiĝos. Klare, ni vidos la efikon plej frue ĉe la membraro, nur poste ĉe delegitoj, komitatanoj kaj kongresoj. Ĉiukaze, ni faris la bravan elpaŝon, nia nuna tasko estas transformi tion al rezultoj. Kun la fina celo, ke nia kara UEA estu demonstreble pli universala.

Tiu ĉi artikolo estis publikigita en la decembra numero 2018. Sekvi la plej novajn publikaĵojn de la revuo Esperanto povas membroj de UEA kaj la abonantoj. Aliĝi al UEA kaj aboni la revuon eblas ĉi-tie.