Post la viruso: en la mondon venas nova sento

• Amri Wandel, estrarano pri scienca kaj faka agado

Dum la koronvirusa pandemio pli kaj pli evidentiĝas ke la mondo profunde kaj verŝajne senrevene ŝanĝiĝis. La novan realecon eblas simbole retrovi en la Zamenhofaj versoj de La Espero. Nova sento por la homaro, sed an­kaŭ por Esperanto, kiel diskutite pasintsemajne en du prelegoj de la virtuala seminario AMO-64 (https://revuoesperanto.org/korona_viruso_amo64). La mian, “La viruso kaj Esperanto” mi finis per la aŭguro ke
• Homoj fariĝos pli toleremaj, kunlaboremaj, paciencaj, kaj lernos pli aprezi la sanon, la medion, la vivon.
• Plivastiĝos reta studado kaj retaj kursoj, inkluzive de Esperanto-kursoj kiel Duolingo.
• Internaciaj kontaktoj pli vaste okazos per la retaj rimedoj, okazos pli da virtualaj kunvenoj, naciaj kaj internaciaj.
• Same niaj Esperanto-kunvenoj kaj kongresoj parte okazos ankaŭ virtuale. Eble estontece niaj Universalaj Kon­­gresoj fariĝos hibridaj: modeste ĉeestaj, amase virtualaj!

Tiun tendencon oni komencas vi­di jam nun: pro la epidemio multaj kun­venoj okazas virtuale. La 52-a vir­tuala Malferma Tago (MT) fine de ap­rilo estis la plej amase vizitata kaj la plej internacia MT, kun pli ol 120 partoprenantoj el dekoj da lan­doj. Sa­me multajn reagojn ricevis la MT-ra­porto en la Facebook-paĝo de UEA, ki­un mi finis per la vortoj: “Mont­­riĝas ke la pandemio donas ankaŭ pozitivan novan dimension al Esperanto: virtua­laj kunvenoj, kiuj ebligas la partopre­­non al multaj kiuj antaŭe povus nur revi pri tio.” Bele emfazis tion plu­raj komen­toj de partoprenantoj. Ek­zem­ple, Ilia el Indo­nezio skribis: “Estas mia unua malfer­ma tago! Dankon al ĉiuj kiuj jam ebligis tion al ni, kiuj an­koraŭ ne povas veni al MT en la CO.”

La korona viruso klare demonst­ris la staton de “tutgloba vilaĝo”: la epidemio komenciĝis en nekonata ĉi­na provinco, Hubei, kaj unue estis kon­siderata loka problemo. Komence de februaro UEA sendis subten-me­sa­ĝon al la ĉinaj esperantistoj. Unu mo­na­ton poste la Monda Organizaĵo pri Sano deklaris ĝin pandemio, kaj me­ze de marto jam evidentiĝis ke la UK en Mont­realo ne povos okazi kiel pla­nite. Komence de aprilo la Estraro ape­rigis komunikon pri la eventuala pro­kras­to de la Kongreso kaj sekve, in­­ter­konsente kun la kongresejo kaj la LKK, anoncis la decidon prokrasti la Mont­realan Kongreson al la jaro 2022.

La evoluon de la epidemio mi akom­panis en la nova rubriko “Fake, Science, Profesie tra la mondo” ekde la marta n-ro, kaj ekde la komenco de februaro per semajnaj raportoj en la Facebook-paĝo de UEA. En la afiŝo de la 22-a de marto mi skribis: “De mia antaŭa raporto pasis apenaŭ unu se­majno, sed ŝajnas ke la mondo ren­versiĝis. En Ĉinio la epidemio efektive finiĝis, sed en la tuta mondo la nombro de infektitoj estas jam trioble tiu de Ĉi­nio kaj la nombro de mortintoj – kvar­oble." Neniu povis tiam imagi, ke dum unu monato kaj duono tiuj nombroj kreskos kvindekoble.

Eĉ dum mi skribas tiujn ĉi liniojn, mal­graŭ iom-post-ioma malpliiĝo de la ta­gaj nombroj de infektitoj kaj mortintoj en pluraj landoj, la pandemio ankoraŭ hurlas tutmonde, aparte en Usono kaj en Eŭropo, kun po ĉ. dudek mil novaj infektitoj kaj mil mortintoj ĉiutage, ki­el montras la grafikaĵoj de “Our World in Data”. Kelkaj landoj komencas sin­gardan mildigon de la enfermo, kiu pres­-
kaŭ haltigis la ekonomion tut­mon­de, sed daŭros ankoraŭ longe ĝis la vivo renormaliĝos, kaj verŝajne la post­vi­ru­sa epoko signife diferencos de la an­taŭa en multaj terenoj.
Por sekvi la rapide ŝanĝiĝantan situacion, mi lanĉis kaj daŭre ĝisda­tigas la retpaĝon (kiu lastatempe fa­riĝis paĝaro) https://revuoesperanto.org/korona_viruso. En ĝi oni povas sekvi la ĝeneralan staton de la epidemio, sam­kiel ĝiajn implicojn en Esperantujo.

Paralele al la nuligo de la ĉeesta Kongreso en Montrealo, la Estraro ko­mencis plani alternativan, virtualan even­ton, kiel UEA komunikis meze de aprilo: “La Virtuala Kongreso (VK) estas planata por la komenco de aŭgus­to kaj provos reprodukti la esen­cajn elemen­tojn de la UK, tamen en no­va vir­tuala for­mo, kaj samtempe en­kon­du­ki novajn ideojn". La VK okazos kad­re de la tri-mo­nata Monda Festivalo de Esperanto (vi­du la komunikon https://uea.org/gk/875a1).

Jam de pli ol unu monato estas preparata detala dokumento kun ide­oj por tiu evento, el ĉiuj aspektoj: enha­ve, teknike kaj komunume. Evidente, tio estas enorma tasko, neniam antaŭe realigita aŭ eĉ imagita en Esperantujo, kiu bezonas zorgan kaj tre seriozan preparadon, por kiu restis apenaŭ du monatoj.

Kelkajn ideojn pri la planita even­to mi rakontis en intervjuo ĉe Ĉina Ra­dio Internacia, komence de aprilo. Ki­el dirite, ĝi konsistos el du elementoj: Virtuala Kongreso, kiu daŭros ĉ. unu
semajnon kaj enhavos plurajn erojn de la tradicia UK (ekzemple la Inter­nacia Kongresa Universitato), kaj pli longdaŭra, 2-3-monata Festivalo, kad­re de kiu okazos pluraj eventoj: ĉu virtualaj versioj de konataj Espe­ranto-kunvenoj kiel la Virtuala Esperanto-Konferenco de ILEI (VEKI), ĉu artaj programeroj kaj koncertoj elsendataj rete, kiuj po­vos logi ankaŭ ne-esperantistojn, de­monstrante la Esperanto-kulturon kaj muzikon in­ternacie, pli vaste ol iam antaŭe.

Oni povas do kompletigi la ver­son en la titolo: En la mondon venis nova sento, tra la mondo iras forta vo­ko: per flugiloj de la interreto, nun de UK iros ĝi al VK!

Sekve oni povas antaŭvidi fun­dan restrukturadon de niaj estontaj kon­gresoj kaj renkontiĝoj, provizantaj per la eblo partopreni virtuale ankaŭ en ĉeestaj kongresoj. Tiun avantaĝon po­vos profiti miloj da samideanoj, kiuj antaŭe ne povis partopreni Univer­salajn Kongresojn pro ekonomiaj ki­aloj. Sur malpli granda skalo tion jam demonstris, kiel dirite, la virtuala Mal­ferma Tago. Eventuale la estontaj kon­gresoj estos hibridaj: kaj ĉeestaj kaj virtualaj, konservante la senperan, per­­sonan interhoman renkontan kon­takton inter esperantistoj, kiel okazas en la tradiciaj Universalaj Kongresoj ekde 1905, sed aldonante la interna­cian, tutmondan dimension de la in­ter­reto, kiun niaj prauloj apenaŭ po­vus imagi. Tiel la konata zamenhofa esprimo povos akiri novan, pli vastan sencon: “...sed homoj kun homoj – kuneste kaj virtuale”.

Daŭre validas la vortoj kiujn mi skribis komence de aprilo en la ko­muniko pri la prokrasto de la UK:
Por la tuta homaro tio estas tre malfacila tempo, sed ni memoru, ke ni renkontas tiun ĉi epidemion en mul­te pli favoraj cirkonstancoj ol estis en antaŭaj historiaj pandemioj. Ni ha­vas modernajn servojn, medicinon, ko­mu­nikadon, interreton.

La koronvirusa epidemio estas la plej severa de jarcento, sed fine ĝi es­tos venkita. Tiam la homaro, la socio kaj ankaŭ la Esperanto-komunumo havos ŝancon pliboniĝi. Espereble, kiam pa­sos la krizo, oni daŭre plu respektos, simpatios kaj estos pli pacienca kun la aliaj, loke kaj internacie. Ni estu pli mo­destaj, aprezemaj kaj konservemaj al niaj socio, kulturo, medio kaj planedo.

Ankaŭ la Esperanto-Movado po­vos lerni de tiu historia kaj socia leci­no: per retaj rimedoj kiel Skype, Zoom, Facebook k.a. havi pli da interretaj kontaktoj nacie kaj internacie, dividi ni­ajn renkontiĝojn kaj kongresojn kun esperantistoj kaj neesperantistoj tra la tuta mondo kaj tiel disvastigi la konon kaj la mesaĝon de la Internacia lingvo Esperanto.

Tiu ĉi artikolo estis publikigita en la junia numero 2020. Sekvi la plej novajn publikaĵojn de la revuo Esperanto povas membroj de UEA kaj la abonantoj. Aliĝi al UEA kaj aboni la revuon eblas ĉi-tie.