El teksto densa, plus legado intensa, rezultas kreskado mensa
• Fernando Pita
Grzybowski, Przemysław Paweł. Ankaŭ vi estas Fremdulo! Bydgoszcz: ISTK. 2011. 248 paĝoj.
Prezo ĉe UEA: 7,50 €
Estas ja malfacile recenzi verkojn de konatulo, precipe kiam tiu konatulo estas homo vere alloga pro siaj ĝentileco, homeco kaj bonhumoro. Eble pro tio ĉi tiu recenzo iom malfruiĝis, ĉar mi decidis atendi ĝis mi povos pli ekvilibre taksi la verkon, sen (almenaŭ multe) konsideri la aŭtoron. Jen, tiu momento alvenis.
Niaj pli aĝaj aktivuloj certe memoros verketon nomatan Ŝtupo post ŝtupo, de József Baksa, eldonitan en la 80-aj aŭ 90-aj jaroj, kiu bone priskribis diversajn manierojn tiam “prospere” agadi por Esperanto. Bone, certagrade la libro de Grzybowski estas kaj daŭrigo kaj profundigo de tiu verko. Daŭrigo, ĉar ĝi pensas, kaj argumentas pri tio, kiel hodiaŭaj esperantistoj povas labori en teritorioj kiuj, pro diversaj kialoj, estas kulture ŝanĝiĝantaj kaj, je ĉiu momento, pli kaj pli minacataj de la politika miopeco de tiuj, kiuj pensas, ke la mondo reduktiĝas al ilia propra kulturo kaj mondrigardo (kiu plej ofte estas, kvankam timiga, simpla miraĝo). Profundigo ĉar – kaj je tiu punkto, la verkoj ja distanciĝas unu de la alia – Grzybowski rigardas, ja fikse, nur unu celon: eduki homojn – inter ili esperantistojn – por ke ili agu kaj vivu interkulture. Kaj tio estas ja grava por esperantistoj, ĉar mankas ĉe ni verkoj, kiuj tuŝas tiun por ni ne preterpaseblan fakton: ĉar funkcianta kaj vivanta lingvo Esperanto ne povas ne esti alio ol interkultura perilo. (Fakte ĉiuj lingvoj estas tiaj, tamen neniu pli ol la nia, pro siaj sen-, trans- kaj internaciaj kondiĉoj.)
Sed la kvanto de la verkoj, kiuj instruu homojn pri tio, kio estas interkultura edukado, estas ene de la esperantlingva bibliografio, inverse proporcia al ilia enorma graveco. Kvankam la temo ĉiam aperas en diversaj el niaj tekstoj, ĝenerale ĝi estas ege difuze prezentita – tiel, ke ĝi fariĝas apenaŭ perceptebla. Tamen, en Ankaŭ vi estas Fremdulo! okazas preskaŭ la kontraŭo: la tuta teksto koncentriĝas, en vere preciza grado, sur tiu temo, kaj jen kial ĝi vere meritas la subtitolon Malgranda traktato pri interkultura edukado. Ja malgranda, ĉar nur 113-paĝa, sed komplete densa, ĉar se estas malfacile cerbumi, kiel antaŭ la Granda Eksplodo la tuta materio de la universo estis kundensigita en nur unu punkton, legado de ĉi tiu verko estas vere taŭga pruvo de ĝia denseco.
La libro, majstre verkita kiel instruilo por universitata kurso pri la temo, kaj kiu pro tio celas universitatnivelan publikon kaj legantaron, uzas vere sciencan lingvaĵon, en kiu ne estas koncedoj al (falsaj) simpligoj. Grzybowski verkis libron, en kiu informoj (ege valoraj!) prezentiĝas ja didaktike, tamen en sia tuta komplekseco. Kio rezultigas verkon ja imponan, kiun ne eblas haste legi, sed el kiu ĉiu frazo legadon valoras. Kompreneble, pli da ekzemploj ja bonvenus, por ke pli da homoj povu alproprigi ĝian enhavon (Same, por estunta reeldono, eĉ indus reverki ĝin en pli simpla lingvaĵo, por pli “normalaj” aktivuloj). Kaj jes, ĉiuj kiuj enmanigos la verkon, ja tuj agnosku la grandan kontraston inter la densa kvalito de la teksto kaj la granda simpleco de ĝia kovrilo mem, kiu ne fuĝas de la jam tradicia “blanka, kun verdaj literoj” – kovrilo de niaj Esperanto-libroj.
Tamen, nuna leganto sin demandos: kial tiu fuŝa recenzisto parolis pri 113, kiam supre oni mencias ĝin kiel 248-paĝan libron? Jen simpla respondo: la verko dividiĝas en du partojn, kaj la “malgranda traktato” estas ja 113-paĝa, la dua parto estas vere granda bibliografio (67-paĝa) pri ĉiu temo iel rilata al interkultura edukado – bibliografio plejparte pola, franca, angla kaj germanlingva – kaj pri Esperanto mem. Estas en la libro ankaŭ tre detala kaj valora kromaĵo: programo de la tuta kurso por kiu la libro de Grzyboswki estis verkita. Programo, interalie, tre interesa kaj imitinda de tiuj, kiuj pensos oferi kurson similan al tiu.
Do, kara amiko, ne timu la defion legi tiun verkon, vi certe ne nur multe lernos kaj ampleksigos vian menson por novaj ideoj, sed certe vi ankaŭ malkovros, ke, finfine, ankaŭ vi estas fremdulo!
Tiu ĉi artikolo estis publikigita en la januara numero 2020. Sekvi la plej novajn publikaĵojn de la revuo Esperanto povas membroj de UEA kaj la abonantoj. Aliĝi al UEA kaj aboni la revuon eblas ĉi-tie.