Esperantigita "Strangaĵoj de Liaozhai"

D-ro BAK Giwan
La Strangaĵoj de Liaozhai.
Pu Songling. Red. Sun Mingxiao. Serio Ori­ento-Okcidento n-ro 56. Kvar vo­lumoj. Yanshan, Pekino, 2018.
Prezo ĉe UEA: 66,00 €

Mendi en la katalogo de UEA
La libro estas kolekto de ĉinaj po­polrakontoj tra multaj jarcentoj. Plej­parto de la kolektitaĵoj estas tre stran­gaj kaj nekredeblaj rakontoj pri fan­tomoj, vulpoj, kadavroj ktp. Se oni ko­mencas legi la libron, oni eble eksentas, ke ili estas tute senraciaj, ridindaj kaj senvaloraj rakontoj. Sed se oni refo­je pensas pri la profunda signifo de la rakontoj, oni povus eksenti la mult­ko­lo­ran kaj neesprimeble karan valoron de la vivo mem.

La aŭtoro de la verkaĵo estas Pu Songling (1640~1715), kiu vivis en la komenco de la regno Qing en Ĉinio. Lia vivo ne estis tiel sukcesa kaj feli­ĉa, sed ĝuste tio fariĝis la motoro de lia fervoro super tiu ĉi verkaĵo. Li revis ĉiajn belajn kaj agrablajn vivojn de la homoj, foje eĉ tiajn kunvivadojn inter homoj kaj ne-homaj estaĵoj. Kaj li tute malesperiĝis pro la malbonaj kaj ama­raj realoj de sia tempo, precipe la koruptiteco de siatempaj kortegaj ofi­cistoj. Kaj tial li komencis kolekti tiajn rakontojn kaj kompilis la grandan ver­­­kon per ĉirkaŭ 500 rakontoj, inter ki­uj kelkaj estas liaj originalaĵoj. Li vo­lis priskribi per tiaj rakontoj la re­vojn de ordinaraj popolanoj kaj de­nun­ci la malbonajn agojn de la poten­co­ha­vantoj.
“Liaozhai” estas la nomo de la lib­roĉambro de la aŭtoro Pu Songling, kaj samtempe la plumnomo de la aŭtoro.

Kaj mi trovas, ke la tradukinto, s-ro Hu Guozhu, havas sian stilon de Esperanto-traduko, tre unikan kaj tra­fan por la traduko de ĉinaj litera­turaĵoj. Lingvo kaj literaturo havas fo­non de popolo kaj kulturo. Ĉiuj ling­vaĵoj kaj literaturaĵoj devas havi tian fonon. Mi, kiel unu el la azianoj, su­fiĉe bone kom­prenas kaj eĉ ĝuas li­an tradukstilon. Kaj mi esperas, ke an­kaŭ esperantistoj-legantoj de aliaj kontinentoj povos ĝui ĝin same kiel mi. Mi alte taksas la sti­lon kaj admiras lian longtempan de­diĉiĝon super la granda kaj malfacila laboro de la traduko.

La libro estis elektita kiel unu el la “Serio Oriento-Okcidento” de UEA, kaj pro tio mi kun ĝojo antaŭvidas, ke multaj legantoj povos vere gustumi la ĉinan stilon de Esperanto-traduko.
Kiel lingvisto mi pensas, ke lia tradukstilo havas rilaton kun la kon­struo de la ĉina lingvo. Mi ofte tro­vas jenajn esprimkutimojn de la tradu­kin­to:

1) “Li surgenuiĝis vizaĝ-al-tere kaj tute ne kuraĝis levi sian kapon rigardi.”
2) “…… do portis ŝin hejmen reveni.”
3) “Kiam li rerigardis al la maljuna servisto, kiu jam malaperis kien oni ne sciis.”

Kaj mi pensas, ke ili devas esti interpretitaj kiel ĉi-sube:

1) “Li surgenuiĝis vizaĝ-al-tere kaj tute ne kuraĝis levi sian kapon por rigardi.”
2) “…… do portis ŝin, por ke ŝi revenu hejmen.”
3)“Kiam li rerigardis al la maljuna servisto, li jam malaperis ien, kaj oni ne sciis, kien li malaperis.“

Tiaj tradukturnoj troviĝas tre of­te. Kaj mi pensas, ke tiaj tradukaĵoj donas al la legantoj ŝancon gustumi la konstruon de la ĉina lingvo.
Kaj ankaŭ oftas en la traduko tre geniaj inventaĵoj de vorto-kunmeto, ek­zemple, junsinjoro, plend-bolo, lit­ka­­po, rondviziti, timsuspekto ktp, per
kiuj la legantoj povas prilerni la vor­touzon kaj pensmanieron de la ĉina po­polo. Troviĝas ankaŭ mul­taj malof­te uzataj Esperanto-vortoj (ek­zemple: sepulti, asidua, dipsoma­niu­lo, postiĉo ktp.) kaj de li mem inventitaj tre freŝ­sentaj vortoj (ekzemple: geĝui, geiĝi, geviroj ktp.), kiuj eble malfacili­gos la glatan legadon de legantoj, sed ili certe grandigos la “strangecon” de la libro Strangaĵoj de Liaozhai. Mi opinias, ke tio donas pli da mistera gusto, taŭga al tiuspecaj mirrakontoj.

Kaj plej meritas aplaŭdon liaj tra­dukoj de ĉinaj fiksformaj poemoj. Estas mirinde, ke la tradukanto suk­cese ellaboris belajn rimojn eĉ en tre malfacilaj cirkonstancoj. Tio povas es­­ti modelo de la Esperanto-tradukoj de ĉinaj poemoj kaj ankaŭ de diversaj fiks­formaj versoj de orientlandaj lite­ra­turoj.

Tiu ĉi artikolo estis publikigita en la oktobra numero 2019. Sekvi la plej novajn publikaĵojn de la revuo Esperanto povas membroj de UEA kaj la abonantoj. Aliĝi al UEA kaj aboni la revuon eblas ĉi-tie.